Historia i rozwój szkoły w Dachnowie

    W drugiej połowie XVIII wieku hrabina Anna Działyńska ofiarowała na fundusz szkoły w Dachnowie 8,12 ha ziemi ornej i 2,32 ha łąki leśnej. Mieszkańcy Dachnowa mając taką fundację wybudowali w tym czasie obok cerkwi grecko-katolickiej 2 izbowy drewniany budynek kryty słomą przeznaczając go na szkołę. Nauczycielem tej szkoły był diak cerkiewny, który użytkował ofiarowane przez hrabinę Działyńską pole nie odrabiając pańszczyzny. Nauka trwała tylko w czasie zimy bez przymusu szkolnego, a gdy dziecko nauczyło się czytać i pisać przestawało dalej uczęszczać do szkoły. Dla ówczesnych Rusinów obowiązkiem szkoły było nauczyć czytać księgi cerkiewne.
    W drugiej połowie XIX wieku szkoła w Dachnowie została upaństwowiona, a w związku z tym Rada Gromadzka wybudowała drugi budynek szkolny drewniany kryty gontami o dość obszernej jednej izbie i mieszkaniem dla nauczyciela. Z upaństwowieniem tej szkoły został przydzielony nauczyciel ludowy płatny przez ówczesne państwo austriackie. Od tego czasu istniała w Dachnowie 2 klasowa szkoła ludowa z jednym nauczycielem. W roku 1886 przydzielono drugiego nauczyciela, który mieszkał w szkole koło cerkwi. Ten stan nauki trwał do 1905 oku. W 1905 roku w myśl zarządzenia ówczesnych władz szkolnych język polski był językiem nadobowiązkowym, bo w tej wsi była większość Rusinów. Polacy zbojkotowali tą szkołę i nie posyłali do tej szkoły swoich dzieci. Walka trwała cały rok. W następnym roku Towarzystwo Szkoły Ludowej zorganizowało odrębną szkołę z polskim językiem wykładowym, a język ruski był nadobowiązkowy. Rusini nie chcieli Polakom odstąpić starej szkoły koło cerkwi na stara polską, mimo, że ta szkoła była wspólnie przed 100 laty budowana. Polacy byli zmuszeni wynająć małą izbę w gospodarstwie, w której uczyły się polskie dzieci. Nauczycielem tej szkoły był Polak na etacie państwowym. W roku 1908 wybrała się delegacja gospodarzy Polaków do księżnej Sapieżyny z prośbą o ofiarowanie starej karczmy nie użytkowanej na rzecz Polaków w Dachnowie. Księżna Sapieżyna uczyniła radość prośbie Polaków i ofiarowała wspomnianą karczmę na cel Towarzystwa Szkoły Ludowej do dyspozycji Polaków w Dachnowie. Karczmę Polacy w Dachnowie odbudowali i w niej mieściła się polska szkoła i kancelaria kółka rolniczego. Nauka w tym budynku odbywała się do wybuchu I wojny światowej. Kierowniczką tej szkoły była długoletnia nauczycielka obywatelka Józefa Winiarska. W okresie I wojny światowej wszystkie budynki szkolne zostały zniszczone. Po roku 1918 izby szkolne mieściły się po różnych domach prywatnych. Dopiero w roku 1925 Polacy czynem społecznym wspomnianą karczmę po raz drugi gruntownie odremontowali i przeznaczyli jedną izbę na salę szkolną, zaś mały pokoik z kuchnią na mieszkanie dla nauczycieli.
    Nowy etap historii szkoły sięga końca lat trzydziestych XX wieku. Wtedy to Rada Gminna (Dachnów był gmina jednostkową) uchwaliła budowę polskiej szkoły. Uchwała została zatwierdzona przez Wydział Powiatowy w Lubaczowie. Na miejsce budowy wybrano plac p. Żuka ofiarując mu w zamian inne pole. Kosztorys i plan budowy wykonał inż. Rubenbauer z Lubaczowa. Obliczono, że koszt budowy wyniesie 46 000 zł. Pieniądze uzyskano ze sprzedaży drzewostanu lasu gminnego (ok. 60 morgów). Wybrano Komitet Budowy z p. Józefą Winiarska na czele. Społecznie zwieziono cały materiał budowlany na plac. Wykonawcą robót był lubaczowianin p. Jan Salik. W ciągu lata został ukończony I etap szkoły /parter/ , zaś w 1935 roku szkoła została wykończona jesienią i oddana do użytku. Głównym wykonawcą części budowlanej był p. Jan Salik, ale całą stolarkę wykonali mieszkańcy Dachnowa pod kierownictwem p. Jana Stadnika. 15 sierpnia 1935 r. szkoła była gotowa. 20 sierpnia nastąpił odbiór budynku przez rzeczoznawców z inżynierem Rubenbauerem i starostą Kaszubskim jako przewodniczącym komisji w obecności członków Komitetu Budowy. Uroczyście przekazano klucze kierowniczce szkoły pani Józefie Winiarskiej. Koszt budowy nowej szkoły wyniósł 48 tysięcy złotych. Funduszami przy budowie tej szkoły dysponował Komitet składający się z 5-ciu obywateli i kierownika szkoły ob. Winiarskiej Józefy.
    W latach wojny teren Dachnowa był szczególnie zagrożony przez bandy UPA . Nauczyciele uciekają na posady, gdzie są większe skupiska Polaków, a zagrożone wsie pustoszeją. We wrześniu 1944r. rozpoczęto naukę w szkole pod kierownictwem kierownika Karola Kulczyckiego. Do szkoły według arkusza organizacyjnego zostało przyjętych 125 uczniów. W tym czasie Gromada Dachnów była zagrożona przez bandy UPA. Każdej nocy przychodzili banderowcy po żywność i porywali tych ludzi, którzy przeszkadzali im w plądrowaniu wsi. Wspaniale wybudowany budynek szkolny w Dachnowie przetrwał II wojnę światową, aż położyli mu kres banderowcy, aby młodzież szkolnie nie miała szans uczenia się. Wraz ze zbliżającą się wiosną banderowcy uszkodzili poważnie budynek szkolny obrzucając granatami to miejsce budynku szkolnego, gdzie było mieszkanie kierownika szkoły obywatela Kulczyckiego Karola. W ten sposób banderowcy chcieli wypłoszyć grono nauczycielskie ze szkoły i ze wsi, a także MO, która zajmowała w tym czasie część budynku szkolnego. Najgorsze jednak miało dopiero nastąpić. Po usunięciu uszkodzeń powstałych w wyniku wybuchu granatów, pod osłoną nocy 1 marca 1946 roku banderowcy nanieśli słomy do szkoły, w przebraniu jako wojsko polskie i spalili szkołę. Można było ten budynek od spalenia uratować, bo szkoła zaczęła się palić tylko w jednym rogu, ale ludność wystraszona ciągłymi napadami banderowców bała się wejść do wnętrza szkoły. Obywatel Kulczycki Karol jakby przeczuwał zamach na szkołę zatrzymał się z noclegiem w Lubaczowie załatwiając sprawy urzędowe w Inspektoracie Szkolnym. Mieszkańcy Gromady Dachnów nie przerazili się uszkodzeniem budynku szkolnego tylko przy pomocy udzielonej subwencji 30.000 złotych od Starostwa Powiatowego w Lubaczowie uszkodzony budynek naprawili. Kierownik szkoły Kulczycki Karol po uszkodzeniu szkoły nie mieszkał we wsi tylko codziennie pieszo chodził z Lubaczowa do szkoły pełnić swoje obowiązki służbowe. Po spaleniu szkoły była kilkumiesięczna przerwa w nauce. Dopiero po rozwiązaniu MO w Dachnowie wolny był dość duży budynek obywatela dr Kruczka Szczepana byłego powiatowego lekarza. Budynek ten Gromada oczyściła i użyła go na budynek szkolny, w którym odbywała się nauka.
    Grono nauczycielskie nie miało mieszkania we wsi, bo część wsi została spalona przez banderowców, a dużo ludzi osiedliło się w Dachnowie ze wschodu. Wieś była napikowana repatriantami, a i tak nie było jakiegokolwiek mieszkania dla nauczycieli. Ku temu złożyły się warunki, że nauczycielami byli obywatele z Cieszanowa , których domy ocalały, jak obywatelka Pałczyńska Janina zamężna Radzik i obywatel Kaczor Roman, zaś kierownik szkoły obywatel Kulczycki zamieszkał u rodziny w Lubaczowie.
    W roku szkolnym 1946/47 obywatel Kulczycki Karol przenosi się na własną prośbę do powiatu rzeszowskiego. Po odbytym kursie w Warszawie zajął stanowisko w Kuratorium Okręgu Szkolnego w Rzeszowie. Obowiązki służbowe kierownika szkoły objęła obywatelka Moralewicz Maria, która zgłosiła się jako repatriantka ze Lwowa do Inspektoratu Szkolnego w Lubaczowie. Pozostali ci sami nauczyciele obywatel Kaczor Roman i obywatelka Pałczyńska Janina. Do szkoły w tym czasie uczęszczało 150 dzieci. Po zorientowaniu się kierowniczki szkoły obywatelki Moralewicz Marii jaki był poziom nauki w szkole /akta szkolne zostały spalone/ utworzono 6 klas – pojedyncze oddziały. Olbrzymie braki były w nauce z powodu okupacji i przerw w nauce i przez napady banderowców.
    W roku 1947 wojsko Polskie rozpoczęło bezwzględną walkę z banderowcami, przeprowadzono wówczas przesiedlenie ludności. Podczas przesiedlenia ludności powstała przerwa w nauce. Gdy ponownie naukę rozpoczęto wrogi element wywiesił kartkę na drzewie przed szkołą „Śmierć tym, którzy dalej będą uczyć”. Kierowniczka szkoły obywatelka Moralewicz Maria nie przeraziła się tej pogróżce lecz dalej uczyła. W nocy pobito szyby w oknach w byłym budynku szkolnym, poniszczono ponownie akta szkolne, godła i portrety kierowników Państwa Polski Ludowej W roku 1948 Aktyw Gromadzki zabrał się do odbudowy parteru szkoły i dnia 13 listopada 1949 roku Samorząd Gminny oddał uroczyście częściowo odbudowany budynek do użytku szkoły (całość w 1951r.), co skutkowało podniesieniem stopnia organizacyjnego szkoły, czyli organizacji nauczania klasy VII. W uroczystości otwarcia budynku wzięli udział: sekretarz Partii P.Z.P.R. obywatel Bielenda, Inspektor Szkolny obywatel Argasiński Edmund, obywatel Bauer Jan Sekretarz Wydziału Powiatowego , architekt obywatel Pietraszkiewicz. Po uroczystym otwarciu Samorząd Gminny oddał kierownictwo odbudowy szkoły budowniczemu obywatelowi Krawcowi Michałowi z Dachnowa. Obywatel Krawiec Michał podjął się tej pracy w bardzo ciężkich warunkach z braku robotników i materiału. Jednak wywiązał się ze swojego zadania. Szkoła została częściowo wykończona /dół/ w terminie.
    Po tych wydarzeniach nastąpił względny spokój. W szkole nastąpiły zmiany w gronie nauczycielskim. Obywatel Kaczor Roman objął stanowisko kierownika szkoły w Żukowie, obywatelska Pałczyńska Janina wyszła za mąż i przeniosła się do Lublińca Starego. Stanowisko nauczycielki w Dachnowie w roku 1948 objęła obywatelka Szabatowska Anna. W roku 1948/49 bardzo uroczyście otwarto Średnią Szkołę Rolniczą w Dachnowie w budynku dawnej plebanii ukraińskiej. Kierownikiem tej szkoły był obywatel Bronisław Lisowski, a nauczycielką obywatelka Kowal Michalina. W uroczystym otwarciu tej szkoły wzięła udział młodzież szkoły podstawowej z deklaracjami i ze śpiewem. Młodzież Szkoły Podstawowej w Dachnowie chcąc zapropagować znaczenie Średniej Szkoły Rolniczej urządziła przedstawienie pod tytułem „Doskonała kucharka”.
    W porze jesiennej i zimowej w roku 1950/51 odbywały się w szkole kursy analfabetów, który prowadzili członkowie Z.M.P. obywatel Zając Władysław z Dzikowa i Józef Paszkiewicz z Folwarków. Na zakończenie kursu dla analfabetów odbywał się egzamin przy miejscowym czynniku społecznym i Inspektorze Oświaty dla dorosłych ob. Ozimka Antoniego.
    W 1951r. zakupiono w tartaku w Rudzie Różanieckiej drzewo na naprawę płotu szkolnego. Uczniowie sami własnymi siłami naprawili zniszczony płot jako czyn pierwszomajowy, a częściowo wstawili nowy, aby podwórze szkolne było zamknięte dlatego, że szkoła znajduje się przy bardzo ruchliwej szosie.
    04 czerwca 1950 roku na podwórzu szkolnym Komitet Koła Rodzicielskiego wraz z Zarządem Spółdzielni Produkcyjnej urządził „Wielki Festyn”. Na festyn przybyło wielu gości z okolicy.
    W 1952 r. państwo Moralewiczowie zajmują jednopokojowe mieszkanie znajdujące się na oddanym do użytku parterze szkoły podstawowej.
    Gdy naukę rozpoczęto w nowym budynku szkolnym Inspektorat Szkolny w Lubaczowie podniósł stopień organizacyjny szkoły i zorganizowano klasę siódmą z przydzieloną do tej szkoły nauczycielką Szabatowską Anną oraz Bolesława Szczygielskiego. W następnych latach w roku 1951 odbudowano piętro szkoły i z zewnątrz otynkowano. W czasie odbudowy szkoły kierownictwo szkoły wraz z miejscową ludnością urządzało imprezy, z których dochody przeznaczano na zagospodarowanie szkoły. Zakupiono słupy dębowe i siatkę na ogrodzenie, gdyż szkoła mieściła się przy bardzo ruchliwej szosie. Oczyszczono podwórko z gruzów. Zasadzono 140 drzewek owocowych. Wnętrze budynku też zagospodarowano przy pomocy Zarządu Gminnego i Inspektoratu Szkolnego w Lubaczowie. W roku 1957 umarła nauczycielka Szabatowska Anna, zamężna Szczygielska
    Gromada Dachnów budując szkołę w roku 1935 o czterech latach szkolnych nie przewidziała wzrostu tej szkoły. W latach sześćdziesiątych szkoła pęka od nadmiaru dzieci w wieku szkolnym, a do tego w mieszkaniu kierownika szkoły mieści się Państwowe Przedszkole. Na sesjach Gromadzkiej Rady Narodowej poruszono wielokrotnie sprawę rozbudowania tej szkoły, przyjęto szczerze tą propozycję, ale najpierw Gromada musiała uporać się z budową Domu Ludowego, a później czynem społecznym postanowiono przystąpić do rozszerzenia budynku szkolnego. Mieszkańcy tutejszej Gromady bardzo chcieli mieć szkołę o 8 klasach, a nawet szkołę zawodową, gdyż do nauki zawodu było bardzo dużo młodzieży szkolnej. W roku szkolnym 1963/64 młodzież tejże Gromady mieściła się w szkole przyzakładowej P.O.M. i w zawodowej szkole w Lubaczowie. Zdolniejsze uczennice uczęszczają do Liceum Ogólnokształcącego w Lubaczowie.
    Pani Maria Moralewicz żywo interesowała się losem wszystkich swoich wychowanków. Do momentu choroby, a następnie śmierci tj. do zimy 1969r., pełniła funkcję kierownika, a następnie dyrektora szkoły. Po kilkumiesięcznej chorobie zmarła 14 maja 1969 r. w Zabrzu. Zgodnie ze swoją ostatnią wolą została pochowana w rodzinnym Cieszanowie, dokąd odprowadził ją z Dachnowa kondukt pogrzebowy złożony w większości z mieszkańców wsi.
    W 1969 roku dyrektorem zostaje pan Bolesław Szczygielski. Ze szkołą związany niemal od początku jej istnienia, dlatego też znane mu były wszystkie potrzeby i problemy środowiska. Dzięki jego staraniom szkoła utrwala swoją wysoką pozycję w społeczeństwie. W szkole pracuje do roku 1978, a następnie przechodzi na emeryturę (zamieszkuje w Lubaczowie, pogrzeb odbył się w 2010 r.).
    W roku 1978 dyrektorem szkoły zostaje jej nauczyciel pan Marian Misztal – budowniczy nowej szkoły w obecnym kształcie. W 1987r. mieszkańcy Dachnowa czynem społecznym wykonują prace budowlane do poziomu tzw. zerowego. W następnym etapie głównym wykonawcą robót została firma PBRol z Lubaczowa, kierownikiem budowy mieszkaniec Dachnowa - pan Józef Krawiec. Zawiązał się społeczny Komitet Budowy w skład którego weszli: Stanisław Brzyski, Władysław Jabłoński, Józef Krawiec, Julian Kruk, Aleksander Maciołek, Czesław Pachołek, Antoni Pieczonka, Bronisław Piróg, Stanisław Świzdor, Bronisław Zadworny. Wkład mieszkańców był ogromny: prace społeczne, dobrowolne opodatkowanie się na rzecz szkoły. Nauka w nowej szkole rozpoczęła się w 1991r, zaś całkowite oddanie szkoły i poświęcenie jej przez biskupa Jana Śrutwę nastąpiło 5 grudnia 1992 r. W uroczystości tej wzięli udział: kurator Piotr Idzikowski, kierownik delegatury Mirosław Karapyta, wizytator Wiesław Margasiński, burmistrz Jan Kowal, Komitet Rozbudowy i rodzice.
    Szczególnie ważną rolę w życiu szkoły odgrywa współpraca z Sybirakami. Corocznie uczniowie i nauczyciele spotykają się z tymi, którym udało się wrócić z Syberii. Do grona Prawdziwych Przyjaciół naszej szkoły zaliczyć można z pewnością pana Stanisława Brzyskiego, który od wielu lat spotyka się z uczniami nie tylko podczas uroczystości, ale także podczas lekcji historii. Uczniowie przygotowują część artystyczną poświęconą tamtym pamiętnym dniom. Dla uczczenia pamięci zesłanych na Sybir w dniu 3 maja 1996 roku w szkole odbyły się uroczystości upamiętniające te wydarzenia. Z tej okazji poświęcono okolicznościową tablicę pamiątkową, znajdującą się przy wejściu do szkoły Decyzją Zarządu Głównego Związku Sybiraków w Warszawie w lipcu 2001 roku Szkole Podstawowej im. Marii Moralewicz w Dachnowie w uznaniu zasług dla Związku Sybiraków przyznano Odznakę Honorową Sybiraka. Wielokrotnie społeczność szkolna była świadkiem wręczania Krzyży Sybirackich lub Odznaki Sybiraka. Tymi ostatnimi wyróżnionych zostało wielu nauczycieli naszej szkoły, co poczytujemy sobie za ogromne wyróżnienie.
    W 1997r. mieszkańcy Dachnowa, w znamienitej większości uczniowie pani Marii Moralewicz, postanowili nazwać szkołę Podstawową w Dachnowie Jej imieniem. 12 grudnia 1996 r. podczas wspólnego spotkania rodziców, nauczycieli i uczniów pani Katarzyna Cencora i pan Jan Pryma poinformowali, że 20 listopada Rada Sołecka podjęła decyzję o nadaniu szkole im. Marii Moralewicz. Taką samą decyzję, podczas wspomnianego wyżej posiedzenia podjęła też Rada Pedagogiczna i Rada Rodziców. Powołano Komitet Organizacyjny, w skład którego weszli: reprezentujący nauczycieli: dyrektor Marian Misztal, pani Stefania Cieplicka i pani Zofia Szajowska; przedstawiciele Samorządu Uczniowskiego: Edyta Cencora, Tomasz Drachus, Anna Kowal i Edyta Stypka, zaś z ramienia Rady Szkoły: pan Andrzej Drachus, pani Helena Kukiełka i pani Zofia Pachołek. Komitet Nadania Imienia Marii Moralewicz Szkole Podstawowej w Dachnowie w składzie: Stanisław Myśliwy – przewodniczący, Zdzisław Zadworny – zastępca oraz Jan Pryma – skarbnik zwrócił się z oficjalną prośbą do mieszkającego w Olsztynie pana Jerzego Moralewicza o udzielenie zgody na dysponowanie Imieniem Jego Matki. 15 marca 1997 roku Rada Miejska w Cieszanowie specjalną uchwałą nadała Szkole Podstawowej w Dachnowie imię Marii Moralewicz, zatwierdziła wzór sztandaru i godła.
    Uroczystość w szkole odbyła się 17 maja 1997 roku. Uczestniczyli w niej: wicekurator oświaty z Przemyśla Krystyna Meinhardt, parlamentarzyści: Józef Michalik i Adam Woś, władze miasta i gminy Cieszanów: burmistrz Edward Dziaduła i przewodniczący rady Czesław Mazurek, dyrektorzy szkół z terenu gminy, nauczyciele, którzy uczyli wraz z Marią Moralewicz. Wśród honorowych gości znaleźli się: syn pan Moralewicz Jerzy i wnuczka Magdalena. „Uroczystości rozpoczęły się od złożenia kwiatów na grobie pani Moralewicz i jej męża. Po powrocie rodzice uczących się dzieci w towarzystwie członków Związku Sybiraków kombatantów, ze sztandarami udali się na nabożeństwo do kościoła w Dachnowie. Mszę celebrował ksiądz Robert Cencora – wychowanek miejscowej szkoły, a homilię wygłosił Jakub Solilak. W czasie nabożeństwa występował chór szkolny i zespół pod kierunkiem księdza Jerzego Sopla. Syn patronki Jerzy Moralewicz dokonał odsłonięcia tablicy, a kurator odsłonięcia portretu patronki wykonanego przez Stanisława Sobczyka z Dachnowa. W trakcie uroczystości pani kurator powiedziała: „Wszyscy wybierają na patronów poetów, pisarzy, polityków, bohaterów narodowych, a tutejsza społeczność wybrała swoją nauczycielkę! Jest to ewenement w skali województwa przemyskiego, wzruszający dowód jak znaczącą osobą w życiu wsi była zwyczajna nauczycielka. W tym też dniu mieszkańcy Dachnowa ofiarowali szkole sztandar, na którym umieszczona jest złota myśl Jana Zamoyskiego: „Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”.
    W 1999 roku pan dyrektor Marian Misztal odchodzi na emeryturę, a po konkursie, dyrektorem szkoły została pani mgr Urszula Mazurek. W wyniku reformy ośmioklasową szkołę podstawową przekształcono w sześcioklasową. Ostatni rok do szkoły w Dachnowie uczęszczali uczniowie klasy VIII kształceni według starego systemu. W budynku starej szkoły mieścił się tymczasowo zamiejscowy oddział gimnazjum w Cieszanowie, do którego uczęszczali uczniowie ubiegłorocznej klasy VI. Pracę dydaktyczno – wychowawczą z 209 uczniami prowadziło 13 nauczycieli. Od roku 2000 Szkoła Podstawowa funkcjonowała jako placówka 6 – klasowa. Konsekwencją tego było zmniejszenie liczby uczniów. Dzięki staraniom mieszkańców Dachnowa i zrozumieniu Rady Miasta i Gminy Cieszanów, dnia l września 2003 roku powstał Zespół Szkół Publicznych, w skład którego weszły: Szkoła Podstawowa im. Marii Moralewicz i Gimnazjum.
    W roku szkolnym 2003/2004 została ocieplona sala gimnastyczna, dokonano wymiany okien. Rok później został ocieplony cały budynek starej i nowej szkoły, wykonano również elewację zewnętrzną, a na frontowej ścianie umieszczono napis: „Zespół Szkół Publicznych w Dachnowie im. Marii Moralewicz”. Przyczyniło się to do poprawy warunków nauki i pracy.
    10 października 2003 roku, jako jedna z 5 szkół powiatu lubaczowskiego, a jedyna w gminie Cieszanów, szkoła otrzymała tytuł „Szkoły z klasą” za udział w ogólnopolskiej akcji organizowanej przez „Gazetę Wyborczą” oraz Fundację Centrum Edukacji Obywatelskiej pod patronatem Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego.
    W 2005 roku nasza szkoła nawiązała współpracę ze szkołą w Eglofs, w gminie Argenbühl leżącej w Badenii – Wirtembergii w Niemczech. Nasze spotkania odbywają się pod hasłem „Inni, podobni czy tacy sami” – „Anders, ähnlich oder gleich?”. Ich celem jest integracja młodzieży polsko – niemieckiej, budowanie świadomości kulturowej i tolerancji wobec innych kultur. Uczniowie mają okazję odkrywać wspólne, uniwersalne wartości w kontekście szerszym niż lokalny. Podczas wspólnych spotkań młodzież uczy się rozpoznawać podobieństwa i różnice kulturowe i akceptować je bez osądzania.
    Priorytetem naszej wymiany jest stworzenie uczniom warunków do praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy poprzez m.in. wspólne zajęcia lekcyjne, korespondencję z rówieśnikami z Niemiec, udział uczniów w specjalnie organizowanych przedstawieniach oraz wspólnym zwiedzaniu Niemiec i Polski. Staramy się zmotywować młodzież do systematycznej pracy, pomagamy im pokonać lęk przed posługiwaniem się językiem obcym.
    Centralnym punktem spotkania we wrześniu 2011 r. było podpisanie umowy o przyjaźni szkół w obecności Burmistrza Miasta i Gminy Cieszanów Zdzisława Zadwornego – sprzymierzeńca i gorącego orędownika międzynarodowych spotkań. Zawarte w niej zapisy mówią o wspieraniu współpracy, wymianie informacji i organizowaniu spotkań w dziedzinie kultury, sportu i turystyki oraz zacieśnieniu współpracy. Dyrektorzy szkół, Otto Kempter i Ryszard Szczudło na dowód przyjaźni i wzajemnej współpracy zasadzili „Drzewko przyjaźni polsko – niemieckiej”.
    Dnia 8 czerwca 2009 r. nasza szkoła otrzymała Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Odznaczenie to przyznane zostało przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa za opiekę nad miejscami pamięci narodowej. W uroczystości w sali widowiskowej Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie szkołę naszą reprezentowali pan wicedyrektor Ryszard Szczudło oraz uczniowie klasy III gimnazjum: Jolanta Maciejko, Diana Piliszko, Mateusz Buczek, Krystian Igras.
    20 lipca 2009 roku rozpoczęto budowę kompleksowego kompleksu sportowego „Orlik 2012”. Uroczyste oddanie do użytku odbyło się 26 września 2010 r. W obecności licznie zgromadzonych gości, na prośbę dyrektora szkoły pana Ryszarda Szczudło ks. Biskup Mariusz Leszczyński dokonał poświęcenia boisk.
    Od 1 września 2013 roku w Dachnowie funkcjonują dwie placówki: Szkoła Podstawowa im. Marii Moralewicz i Publiczne Gimnazjum prowadzone przez stowarzyszenie Cieszanów.pl.
    Patrząc z wielką satysfakcją na dokonania wszystkich, którzy tworzyli szkołę od 1944 roku chcąc zachować w trwałej pamięci to, co najważniejsze z przeszłości szkoły, podjęliśmy trud napisania jej historii i zorganizowania zajazdu absolwentów z okazji 70 lat szkoły w Dachnowie. Inspiracją do stworzenia monografii była także ofiarność i pamięć całej społeczności dachnowskiej o patronie Szkoły Podstawowej pani Marii Moralewicz. W pażdzierniku 2012 powstał Społeczny Komitet Renowacji Nagrobka Patrona Szkoły, pani Marii Moralewicz. Dzięki ofiarności społeczeństwa dachnowskiego powstał nowy nagrobek odpowiadający standardom naszych czasów, który został uroczyście poświęcony w dniu 31maja 2014 roku podczas zjazdu absolwentów z okazji 70 –tej rocznicy powstania szkoły w Dachnowie.
    31 maja 2014 roku był dniem szczególnym dla naszej szkoły. Świętowaliśmy bowiem jej 70 – lecie. Patronat honorowy nad Zjazdem Absolwentów i Świętem Szkoły objął Zdzisław Zadworny - Burmistrz Miasta i Gminy Cieszanów.
    Uroczystości rozpoczęły się od przemarszu do kościoła, gdzie została odprawiona uroczysta Msza św. Przewodniczył jej ks. Kanonik Michał Maciołek – kanclerz Kurii w Zamościu, absolwent naszej szkoły, a koncelebrowali: ks. Ireneusz Fedec, ks. Stanisław Bełz, ks. Sławomir Szewczak. Następnie uczestnicy spotkania udali się na cmentarz w Cieszanowie, gdzie poświęcono nową płytę na grobie państwa Moralewiczów. Dalsza część oficjalnych uroczystości miała miejsce w sali gimnastycznej, która na to sobotnie popołudnie, dzięki wystawie zdjęć, zmieniła się w „salę wspomnień”.
    Dyrektor mgr Ryszard Szczudło powitał gorąco wszystkich zebranych i przedstawił najważniejsze wydarzenia z historii szkoły. Następnie uczniowie zaprezentowali część artystyczną przygotowaną pod kierunkiem pani Krystyny Kłos we współpracy z panią Grażyną Sieradzką i panem Pawłem Młodowcem.
    Swoimi refleksjami i wspomnieniami związanymi z historią i dniem dzisiejszym naszej szkoły podzielili się kolejno:
    - pan Antoni Górecki – starszy wizytator Kuratorium Oświaty w Rzeszowie,
    - pani Magda Śpiewak – wnuczka p. Marii Moralewicz,
    - Bartosz Moralewicz – prawnuk patronki naszej szkoły,
    - pani Stanisława Chomyszyn – przewodnicząca Rady Miejskiej w Cieszanowie, absolwentka naszej szkoły
    - pan Stanisław Myśliwy – przewodniczący Komitetu Nadania Imienia Marii Moralewicz Szkole Podstawowej w Dachnowie,
    - pani Lucyna Wiśniewska – przedstawicielka rodziców, absolwentka naszej szkoły,
    - pan Zdzisław Zadworny – Burmistrz Miasta i Gminy Cieszanów, absolwent naszej szkoły
    - pani Maria Misztal – wieloletnia nauczycielka naszej szkoły i jej dyrektor w latach 1988 – 1989.
    Następnie uczestnicy zjazdu spotkali się na wspólnym obiedzie. Potem mieli okazję obejrzeć wystawę rzeźb pana Antoniego Rząsy. Wieczór upłynął na wspomnieniach i wesołej zabawie przy muzyce zespołu „Akces”.
     Z okazji jubileuszu przygotowana została pamiątkowa monografia.
    Jak każda szkoła, tak i placówka w Dachnowie ma ustalone tradycje obowiązujące przynajmniej od kilku lat. Staramy się, aby działania szkoły służyły wszechstronnemu rozwojowi ucznia oraz zapewnieniu mu poczucia bezpieczeństwa. Priorytetem jest, aby każdy uczeń czuł się w szkole dobrze, a każdy absolwent został wyposażony w wiedzę i umiejętności przydatne w życiu. Wyrównywaniu szans edukacyjnych uczniów sprzyja proces kształcenia dostosowany odpowiednio do ich aspiracji i możliwości. Aktywny udział w zajęciach pozalekcyjnych i organizacjach szkolnych umożliwia rozwijanie zainteresowań i pogłębianie uczniowskich pasji. Młodzież angażuje się w działalność Szkolnego Klubu Wolontariusza, przygotowując kiermasze, zbierając pieniądze w ramach różnych akcji na rzecz pomocy potrzebującym, przygotowuje paczki mikołajowe dla dzieci. Dzięki temu wychowankowie stają się bardziej otwarci na potrzeby drugiego człowieka. Działania szkoły są ukierunkowane na aktywną współpracę ze środowiskiem i budowanie w nim pozytywnego wizerunku. Od kilku lat szkoła organizuje festyny rodzinne, zabawy andrzejkowe, choinkowe, z okazji Dnia Babci i Dziadka, turnieje sportowe o puchar dyrektora szkoły i sołtysa - imprezy będące nie tylko doskonałą okazją do zaprezentowania talentów swoich wychowanków, ale przede wszystkim do wspólnych spotkań, rozmów, wspomnień i zabawy. W organizacji tych spotkań aktywnie uczestniczy Rada Rodziców, Koło Gospodyń Wiejskich, Rada Sołecka, miejscowi radni, strażacy oraz członkowie klubu sportowego. Liczna grupa rodziców zaangażowana jest w przygotowywanie uroczystości klasowych i szkolnych, organizowanie wycieczek klasowych, wyjazdów do kina i na basen.
    Od roku szkolnego 2017/2018 planowana jest reforma systemu edukacji, więc nastąpią na pewno duże zmiany organizacyjne.

    mgr Ryszard Szczudło